DEKOMPRESOR /NAUKA #5: Rozmowa o GMO z Tomaszem Dobrzyckim

Tomasz Dobrzycki

Gościem odcinka jest Tomasz Dobrzycki z Leszna w Wielkopolsce, który ukończył studia licencjackie w dziedzinie genetyki na uniwersytecie w Yorku. Obecnie jest doktorantem na uniwersytecie w Oxfordzie.

Polacy nie są odosobnieni w Europie

Polacy nie są odosobnieni w Europie w niemożności oceny i jednoznacznego, klarownego określenia swojego stanowiska wobec GMO. Niewiedza może być źródłem obaw oraz formowania się radykalnych sądów, które uniemożliwiają prowadzenie merytorycznej dyskusji. Od tysięcy lat zwracano uwagę, aby żywność i pasza pochodząca z roślin uprawianych i zwierząt hodowanych przez człowieka miała korzystne cechy.

Organizmy transgeniczne powstają w procesie zwanym transgenezą, w którym fragment DNA jest wprowadzony do komórki, a następnie włączony do genomu w celu zamierzonej zmiany fenotypu organizmu. Fragment DNA wprowadzony do komórki może pochodzić z odległych gatunków, na przykład fragment DNA z bakterii jest przenoszony do komórki rośliny.

Metody otrzymywania GMO

Metody otrzymywania GMO dzielą się na dwie grupy: z użyciem wektora, czyli organizmu transportującego DNA lub na te z brakiem wektora. Do najczęstszych modyfikacji roślin należy wzrost ich tolerancji na herbicydy i pogryzanie przez szkodniki np. omacnica prosowianka. Larwy tego szkodnika żerują najczęściej wewnątrz łodyg i korzeni. Zatem ich eliminacja środkami ochrony roślin jest bardzo trudna. Dlatego też wprowadza się do nich gen pochodzący z bakterii glebowej Bacillus thuringensis odpowiedzialny za produkcję białka, które jest toksyczne dla larw. Głównymi producentami roślin GMO są Stany Zjednoczone Ameryki, Brazylia, Argentyna, Indie, Kanada i Chiny. Uprawia się przede wszystkim soję, kukurydzę, bawełnę i rzepak.

Wielu naukowcom, którzy bezkrytycznie zachwycają się GMO, brakować może szerszej refleksji nad społecznymi konsekwencjami upowszechniania się upraw transgenicznych. Miliony hektarów powierzchni obsiewanych roślinami transgenicznymi to potężna broń w rękach wielkich producentów.

Wybrane stereotypy dotyczące GMO

• skrobia modyfikowana to nic innego jak dodatek do żywności E-1422, który nie ma nic wspólnego z roślinami GM. Jest to skrobia chemicznie zmodyfikowana (acetylowany adypinan diskrobiowy) dodawany jako zagęstnik do zup, jogurtów i keczupów.

• GMO wywołują alergie. Jeżeli dla niektórych jest alergenna niezmodyfikowana truskawka, to tak samo będzie w przypadku GM, chyba, że modyfikacja będzie miała na celu zmniejszenie lub eliminację alergenu z danej rośliny.

• DNA przenika do przewodu pokarmowego - fragmenty DNA lub RNA z pokarmu i wdychanego powietrza jest w układzie pokarmowym od zawsze, nie ma to związku z modyfikacjami genetycznymi. Żaden z genów nie zmienia materiału genetycznego karmionego organizmu. Geny te ulegają degradacji do związków podstawowych, z których budowane są nowe komórki.